 |
| Thẻ đảng viên Đảng Cộng sản Pháp của đồng chí Nguyễn Ái Quốc. (Nguồn: Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh) |
Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh lần đầu tiên đến nước
Nga: Sự lựa chọn lịch sử
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh lần đầu
tiên đặt chân lên nước Nga Xô viết ngày 30-6-1923 và ở lại đây đến khoảng đầu
tháng 10-1924. Sau nước Pháp, nước Nga Xô viết là chặng đường quan trọng thứ
hai để Nguyễn Ái Quốc hoàn thiện và củng cố vững chắc hơn những luận điểm cơ bản
về con đường giải phóng cho dân tộc Việt Nam.
Điểm đến thứ hai có chủ đích rõ ràng nhất của
Nguyễn Ái Quốc
Khi Nguyễn Ái Quốc trở lại Pháp, Cách mạng
Tháng Mười Nga năm 1917 đã thành công. Nguyễn Ái Quốc đã nhận thấy đây là một
biến cố lớn trong lịch sử cách mạng thế giới - lần đầu tiên nhân dân lao động
có chính quyền của mình. Sự kiện lịch sử này đã có một sức lôi cuốn mạnh mẽ với
Người.
Sau khi đọc “Sơ thảo lần thứ nhất Những luận
cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của V.I. Lê-nin (đăng trên báo
L’Humanité (Nhân đạo) hai số liên liếp ngày 16 và ngày 17- 6-1920), Nguyễn Ái
Quốc đã có được lời giải đáp cho câu hỏi trăn trở hàng chục năm qua của mình.
Người đã thấy được cái cần thiết cho dân tộc Việt Nam - con đường giải phóng
dân tộc theo tư tưởng cách mạng của Lênin. Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy nguồn sức
mạnh, chỗ dựa và sự ủng hộ (trước hết về mặt lý luận, tinh thần) để vươn tới cái
đích của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Trong nửa cuối năm 1920, Người đã
“xông vào các cuộc tranh luận” (như sau này Hồ Chí Minh kể lại) với sự giúp đỡ
của các đồng chí trong Đảng Xã hội Pháp, dần dần Nguyễn Ái Quốc đã có được những
nhận thức cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin. Vấn đề đặt ra là: Con đường Cách mạng
Tháng Mười, con đường cách mạng của Lênin phải được vận dụng vào thực tiễn Việt
Nam, một nước thuộc địa - phong kiến, như thế nào ? Câu hỏi (cần được trả lời
thấu đáo) đó đã dẫn đến quyết định quan trọng tiếp theo của Nguyễn Ái Quốc: Tìm
cách đến nước Nga Xô viết, hoạt động trong phong trào Cộng sản quốc tế, kêu gọi
mọi sự hỗ trợ cho cuộc cách mạng giải phóng ở các thuộc địa.
Những hoạt động sôi nổi của Nguyễn Ái Quốc với
tư cách đại biểu của Đông Dương trong Đảng Cộng sản Pháp đã gây được sự chú ý với
D. Manuilsky - một lãnh đạo của Quốc tế Cộng sản (QTCS) khi đó - và ông đã “mở
đường” cho nhà cách mạng châu Á đến Liên Xô dự Đại hội lần thứ nhất Quốc tế
Nông dân dự định sẽ diễn ra cuối mùa hè năm 1923.
Bước ngoặt trở thành nhà cách mạng “chuyên nghiệp”
Nguyễn Ái Quốc đã dự Đại hội lần thứ nhất Quốc
tế Nông dân, khai mạc ngày 10-10-1923 và phát biểu tại hai phiên họp (phiên thứ
nhất, ngày 10-10 và phiên thứ 7, ngày 13-10). Nguyễn Ái Quốc được bầu vào Đoàn
Chủ tịch Quốc tế Nông dân gồm 11 ủy viên. Trong năm 1924, ngoài việc tham dự sự
kiện lớn là Đại hội lần thứ V QTCS (6-1924), Nguyễn Ái Quốc còn dự Đại hội lần
thứ IV Quốc tế Cộng sản Thanh niên (6-1924), Đại hội lần thứ nhất Quốc tế Cứu tế
Đỏ (7-1924), Đại hội lần thứ ba Quốc tế Công hội Đỏ (7-1924), dự mit-tinh kỷ niệm
ngày Quốc tế Lao động (1-5), dự mit-tinh vì hòa bình thế giới (ngày 6-7-1924) tại
Quảng trường Đỏ... Những bài viết của Người cũng xuất hiện thường xuyên trên
nhiều báo và tạp chí: Inprekorr, L’ Humanite’, Le Paria, Rabotnhitsha, Pravda,
La Vie Ouvriere... Nguyễn Ái Quốc đã hòa nhập nhanh chóng trong môi trường mới
và Người đã tranh thủ tận dụng tối đa những cơ hội mình có. Trên tất cả các diễn
đàn, Nguyễn Ái Quốc kêu gọi sự chú ý ủng hộ (thiết thực) của những người cộng sản
ở “chính quốc” cho phong trào giải phóng ở các thuộc địa. Không chỉ bày tỏ những
quan điểm mạnh mẽ về vấn đề thuộc địa (bằng cả lý trí và tình cảm - như nhà thơ
O-xip Man-den-xtam đã miêu tả trong một bài báo của mình), tháng 1-1924, người
ta còn thấy Nguyễn Ái Quốc, với đôi bàn tay và mặt sưng đỏ vì lạnh, đến viếng
và đưa tang V.I. Lênin trong những ngày giá buốt nhất của mùa đông Mátxcơva.
Tình cảm của Người với Lênin dồn nén trong những bài viết ca ngợi vị lãnh tụ của
Cách mạng Tháng Mười Nga như một người thầy cách mạng vĩ đại của nhân dân các
nước thuộc địa và là một tấm gương đạo đức cao cả. Một bài xuất sắc trong số đó
sau này được đánh giá như một “thành tựu báo chí” của Nguyễn Ái Quốc trong lần
đầu đến Liên Xô là “Lênin và các dân tộc phương Đông” (đăng báo Le Paria số 27,
tháng 7-1924). Cho đến cuối đời, tình cảm của Hồ Chí Minh với Lênin và đất nước
của Lênin vẫn không hề thay đổi.
Trong 14 tháng ở Mátxcơva, Nguyễn Ái Quốc đã
tranh thủ thời gian để củng cố và thiết lập thêm nhiều mối quan hệ của mình với
những người cộng sản thế giới, với Quốc tế Cộng sản, tranh thủ học khóa ngắn hạn
tại trường Đại học Cộng sản Phương Đông. Dù được hoạt động trong một môi trường
tốt, được phát biểu trên nhiều diễn đàn, được gặp gỡ nhiều nhân vật khá quan trọng
trong phong trào cộng sản quốc tế lúc đó, song tâm nguyện của Nguyễn Ái Quốc
không phải là ở lại Liên Xô lâu dài. Đích đến (hay trở về) tiếp theo của Người
là phong trào cách mạng ở Việt Nam.
Ngày 11-11-1924, Nguyễn Ái Quốc đến Quảng Châu,
và chỉ một thời gian ngắn sau Người đã mở được các lớp huấn luyện cán bộ. Mong
muốn thiết thực của Người khi quyết tâm ra đi từ Sài Gòn hơn 13 năm trước: “Tôi
muốn đi ra ngoài, xem nước Pháp và các nước khác. Sau khi xem xét họ làm thế
nào, tôi sẽ trở về giúp đồng bào ta” (2) đã bước đầu được thực hiện thành công.
Trong hơn mười năm đó, vấn đề lớn (câu hỏi) đặt ra và đã được Nguyễn Ái Quốc
(trả lời) giải quyết thành công là: Cần phải đi theo con đường (thành công) của
Cách mạng Tháng Mười Nga, con đường cách mạng của Lênin và Để giải phóng các
dân tộc bị áp bức phải vận dụng con đường đó như thế nào trong thực tiễn cách mạng
ở Việt Nam, một nước thuộc địa - phong kiến ở phương Đông. Những câu trả lời đã
được thể hiện rõ trong Đường Kách mệnh - như một “giáo án” cách mạng được Người
truyền đạt cho đội ngũ cán bộ trung kiên ở Quảng Châu. Những gì thu nhận được ở
Liên Xô những năm 1923 - 1924 là tiền đề quan trọng để có bước đi quan trọng tiếp
theo của Nguyễn Ái Quốc trên hành trình cứu nước của mình../.
(1) Hồ Chí Minh Biên niên tiểu sử, Tập 1, Nxb
CTQG, Hà Nội, 2006, tr 290
(2) Trần Dân Tiên - Những mẩu chuyện về đời hoạt
động của Hồ Chủ Tịch - Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1994, tr 13
Đăng nhận xét